5G Komedyası

Tükiye Mayıs ayında 4G ihalesini yapıp 4-5 senedir dünyada yaygın kullanılan mobil telekomünikasyon standardına 2015 sonunda geçiş yapacaktı. Ama 22 Nisan günü devletin başından başka bir demeç geldi:

Mesela şimdi 4G meselesi konuşuluyor. Ben de diyorum ki; dünya şu anda 5G’yi konuşuyor. Biz, 3G’deyiz, dolayısıyla 4G ile bizim zaman kaybetmemize gerek yok. Öyleyse biz şu anda 3G’de biraz daha sabır, şurada iki yıl içerisinde Türkiye’de 5G’ye geçmeliyiz. Biz buna adım atmalıyız. Aksi takdirde Türkiye adeta 4G ile bir çöplük haline döner. 3G’de iyi bir noktadayız, sabırlı olalım ve biz 5G’ye çalışalım, 3G’den 5G’ye atlayalım, yapmamız gereken bu. Bunu yapar mıyız? Kesinlikle yaparız. 

Kimse ağzını açıp bu konuda pek konuşmuyor bu konuda. Her şeye çok alıştığımızdan herhalde Ama cahillik gördüğü zaman dayanamayan bir mühendis olarak cahile anlatır gibi anlatacağım izninizle.

3G, 4G, 5G nedir? 

Bunların hepsi mobil iletişim yani cep telefonu standartlarıdır. Cep telefonu standardı olmakla kalmıyorlarlar tabi artık. Tablet, pos cihazı vs. gibi diğer mobil iletişim aygıtları da bu standartları kullanıyor.

Bu standartların farkı sayı arttıkça daha yeni ve daha yetenekli standartlar haline gelmeleri. 3G zaten 3. Nesil (3rd Generation), 4G 4. Nesil (4th Generation), 5G de 5. Nedil (5th Generation) demek.

3G aslında tek bir teknoloji değildir, birbirine benzer bir çok teknolojisinin hepsine verilen genel isimdir. 

Bir mobil ağ üstünde yapabildiğiniz temel şeyler telefon konuşması yapmak, SMS adı verilen kısa mesaj alışverişinde bulunmak ve Internet'e bağlanmaktır. Ağın 3G, 4G ya da 5G olması telefon konuşmasında ya da SMS'de çok bir şey değiştirmez. Belki konuşmadaki ses kalitesi yükselebilir, SMS'ler hızlı gidip gelebilir. Ama buralardaki fark dağlar kadar olmayacaktır. Esas fark Internet bağlantısında ortaya çıkacaktır. 

3G ağlarda Internet bağlantısı hızları 1-2 Mbps'den 84 Mbps'e kadar çıkabilir. Bu da 3G ailesindeki yeni teknolojiler ile mümkündür. Her 3G ağda bu hız görülemez. 

4G ağlarda Internet bağlantı hızları 100 Mbps'den 300 Mbps'ye kadar çıkabilmektedir. Hatta daha yeni ve deneysel teknolojiler ile 1 Gbps ve ötesi hızlar da görülebilmektedir. 

5G ağlarda Internet bağlantı hızlarının ne olduğu ile ilgili Dünyada 5G kısmını okuyabilirsiniz.

Türkiye şu anda hangisini kullanıyor? 

Türkiye'de şu anda 3G standardı mobil iletişim hizmetini tüm operatörler veriyor. 3G'ye biraz geç geçildi, hatta hukuki problemler geçişi fazladan biraz daha zorlaştırdı. Bunun tek olumlu yanı 3G'nin daha yeni teknolojileri girdi Türkiye'ye direkt olarak. Şu anda 20 Mbps civarında Internet hızlarına ulaşılmaktadır. Çift taşıyıcı vs. teknolojileri ile daha yüksek hızları sağlamak da teorik olarak mümkündür. 

Dünya şu anda hangisini kullanıyor?

Dünyada 4G yoğun olarak kullanılıyor. LTE tipi 4G ağa 95 ülke sahip şu linkten listesine bakabileceğiniz gibi. Ya da isterseniz resmine bakabilirsiniz.

2014 itibarıyla 3G kullanan az sayıda ülke var. Tek tük ülke ise GSM'de kalmış durumda.

Dünyada 5G kullanımıyla ilgili Dünyada 5G kısmını okuyabilirsiniz.

4G'ye geçilme süreci nasıl işleyecek? işleyecekti?

4G bir standartlar ailesidir. Başta söylediğim gibi tek bir standarttan ibaret değildir. 3G'de böyleydi, 5G de böyle olacak büyük ihtimalle. 

Ama hiçbirinde onlarca farklı standart da mevcut değildir. Genelde 2-3 adet standart yarışır. Bu 2-3 adet standardın yarışmasının sebebi de 3G ya da 4G geliştirme sürecidir. 

3G ve 4G'yi ilk hayata geçiren akademik ve ticari araştırmalar yapan kurumlar olmuştur. Bu kurumlar çeşitli yüksek hızlı mobil iletişim standartları belirleyerek bunu test ederler. Bu standartlar genelde birbirine yakın hızlar ve teknolojik özellikler içerir o yüzden benzer zamanlarda geliştirilen standartlara ortak bir G ismi konur, 3G ya da 4G gibi. 

Daha sonra yavaş yavaş telekomünikasyon firmaları bu standartları alıp bu standartlara uyan mobil şebekeler oluşturmaya başlarlar. Güney Kore gibi teknoloji üreten ve ihraç eden ülkeler bu konuda genelde ellerini çabuk tutup deneysel de olsa kendi ürettikleri standartları kullanıma sokmaya çalışırlar. Teknolojik geliştirme ile uğraşmak istemeyen ülkeler ise standartların iyice oturmasını ve popüler olmayanların elenmesini beklerler. Saflar iyice belli olunca geçişi yaparlar. 

4G'de LTE ve Mobile Wimax teknolojisi ciddi anlamda rekabet etmiştir. Bazı ülkeler Mobile Wimax şebekeler kurmuştur. Ama Mobile Wimax standardı bu mücadeleyi kayetmiştir. Mobile Wimax şebekeler kapatılıp LTE'ye dönüştürülmüştür. Mobile Wimax telefonlar ya da tabletler asla piyasaya çıkmamıştır. 

Türkiye de 4G'ye geçişte tüm bu standart belirleme süreçlerini geride bırakıp 4G LTE ağ ile geçiş yapacaktı bu teknolojiye. Varolan 4G LTE standardı önce yeni bir mobil operatörün oluşturacağı bir şebeke ile gerçekleştirilecektir. Daha sonra da diğer mobil operatörler bu yapıya katılacaklardı.

Devletin başından gelen emirle ne oldu?

4G ihalesinin Mayıs ayında yapılması bekleniyordu. Ulaştırma Bakanı çıktı ve dedi ki 

Cumhurbaşkanı’nın sözleri talimat niteliğinde. Kendisi yarı başkandır, yürütmenin başıdır. Söylediklerini önemsemeliyiz.

Bu  şekilde ihalenin yapılıp yapılmayacağı belirsiz hale geldi. Yapılacak diyenler var, yapılmayacak diyenler var. Kısaca 4G hayal haline de gelebilir Türkiye için. Eğer yarı başkan'ın sözleri dinlenirse 4G ihalesi iptal edilecek ve 5G'ye geçilecek. 

Dünyada 5G? 

Dünyada 5G diye bir şey yok. Dünya 5G'yi filan konuşmuyor. 5G 3-5 sene önce sadece kavram boyutunda dile getirilmeye başlandı. Şimdiki mobil ağlardan çok daha hızlı, çok daha verimli ve bağlanan aygıtların çok daha az enerji tüketeceği bir standart olarak vizyonlar ortaya çıktı.

5G için somut şekilde bir şeyler üreten ülkeler var. Amerika-NASA'nın, Çin-Huawei'in, Güney Kore'nin ve Avrupa Birliğinin 5G standardını belirlemek için uzun soluklu ve 2020 de bitmesi hedeflenen projeleri var. Bu projeler reel standartlar belirleyecekler, bu standartlar deneysel ortamlarda test edilecek ve yaygın kullanıma hazır hale getirilecek. Bu süreç de en az 4-5 sene sürecek.

Bir önemli nokta da bu standartların hiç birinin 3G-4G geçişinde olduğu gibi kabaca daha yüksek frekans ve daha iyi tasarlanmış bir iletişim protokolünden ibaret olmayacağı tahmin ediliyor. 5G geçişi olursa bu geçişte mobil telefonları kullanma konseptimiz ciddi anlamda değişebilir. Bir örnek olarak 5G'de cep telefonlarının baz istasyonuna bağlanmak yerine birbirleri üstünden diğer cihazlar ile direk bağlantı kurmasının (yani mesh network yapısının) gündeme gelmesi olası. Bu tabi hem verimlilik, hem de latency (paketlerin gecikmeleri) hem de güç tüketimini oldukça arttırıcı bir ağ yapısı. Bu konuyla ilgili yapılması gereken araştırma, geliştirilmesi gereken teknoloji ve yenilmesi gereken ekmek oldukça fazla.

Dünyada kimsenin 2020'den önce 5G'ye geçmek gibi bir planı şimdilik yok.

Türkiye 5G için ne yapabilir?

Tüm kötümserliğimizi, tüm çapulculuğumuzu bırakalım; iyimserlikle düşünelim, iki tur devrim arabaları izleyelim, Türk mühendisiyiz ulan diyelim içimizden ve ne yapabiliriz ortaya dökelim. 

Türkiye bu konuda en makul seçeneği belli standartların ortaya çıkmasını beklemektir. O da görüldüğü üzere 2018 civarını bulacak. 2018'de bu standartları getirmeye çalışsak kurulup, lisanslanıp yaygınlaşması 1-2 sene sürecektir. Hele varolan mobil ağlar ile uyum konusudna hiç bir şey yokken daha ortada 2020 bizim için de iyimser bir tahmin olabilir. 

Alternatifi Türkiye bu konuda kendi standardını oluşturmaya girişebilir. Bunu tek başımıza yapamayız. Zira burada üretilen araba değil, "yolda en güzel bizimki gittikten sonra problem yok" diyemeyiz. 

Birinci zorluk bu standardı nasıl üreteceğiz? Türkiye'de bu konuda herhangi bir tecrübesi bilgi birikim ve arge yeteneği olan bir tane firma var mı? Mobil operatörler kamuoyunda çok teknolojik ve her şeyi yapabilecek şirketler havası oluşturuyor olabilirler. Ama aslında bu seviye araştırma geliştirme yapma kabiliyetleri kesinlikle hiç birinin yok. (Vodafone'un global ortaklarının bu kaabiliyeti var tabi ki ama o Türkiye'nin kendi standardı olmuyor)

Ya da Tübitak mı yapacak herşeyi yaptığı gibi bunu da? Tübitağın hali meydanda. Rahmetli Erdal İnönü'nün kemiklerini sızlatan bir yer oldu Tübitak, 5G'mi üretecek bu haliyle?

5G standardı ürettiniz hadi. Nasıl uygulanacak? Türkiye'deki operatörler dışında bunun uygulanmasını nasıl sağlayacaksınız? 

Hadi onu da çözdünüz bir şekilde. Bu Türk icadı standardı adapte edecek cep telefonları, tabletler vs. üretilmesi lazım. Onları kim üretecek?

Tüm bunları yapmak istiyorsak 2020'den önce çok iyi bir standart üretmemiz lazım. 3-4 senede yani. Herşeyi geçtim, üretilen böyle bir teknolojinin mevzuatının resmileşmesi bile Türkiye'de 3-4 sene sürer.

Hadi olabilecek en iyi ekibi bir araya getirip böyle bir projeye girdi Türkiye. Böyle bir projenin fizibilitesi ne alemde? Kanal İstanbul ile aynı kefeye mi konuluyor bu proje acaba bazı kafalarda? Yeterince amele, taşeron ve iş makinası gömünce her türlü inşaat projesi yapılabilir. Ama bu tarz bir projeyi yapabilmek için gerekli olan ana şey bir bilimsel çalışma ve ar-ge disiplini. Onu da 10 tane saray parası verseniz anca bir araya getirirsiniz bu kadar kısa bir sürede.

Özet

Türkiye 3G'ye ortaya çıktıktan 7-8 sene sonra geçilmiştir; 4G'ye ortaya çıktıktan sonra 4-5 sene sonra geçilme planları yapılmıştır. Teknoloji transfer hızı bu düzeydeyken bir anda bu teknolojiyi üreten bir ülke olmak, hatta bunu da dünyadan daha önce yapmak, hatta bunu 2-3 sene gibi bir sürede yapmak imkansızdır, imkansızın tanımıdır.

Bunu yapacak kaynaktır, insan gücüdür vs. olmamasını bir kenara bırakın, daha bu konuda ne yapacağımızı bilmemekteyiz. Bu konuda söylenen lafları söyleyenlerin konudan haberleri yoktur, dünyadan haberleri yoktur, ne dediklerinden haberleri yoktur, en fazla "%50 oy aldık istediğimizi söyleriz" gibi bir temel koyabilirler dediklerinin altına.

Ne söyledikleri çok umurumda değil aslında ama bir ihtimal ağızdan çıkan böyle saçma bir laf arkasından Türkiye ite kaka saçma sapan bir maceraya girecektir. 4G ihalesi belki iptal edilecek. Sonra belki üç sene oturup da nasıl saçma bir iş yaptığımızın ortaya çıkmasını bekleyeceğiz. Ondan sonra gerçekten "iki sene daha bekleyelim de 5G'ye geçeriz" potasına girmiş olacağız. "Bakın dediğimiz oldu" diye iki sene de onu bekleyeceğiz, mevzuat, kanunlar, lisans vs. derken bir sene sonra 4G'ye geçebilecekken 7-8 sene belki de 3G'de kalacağız.

Türkiye bu cehalete layık değildir.